استکبار امری نوظهور و مربوط به زمان ما نیست، بلکه مقوله‌ایست که از ابتدای تاریخ به اشکال مختلف خود را در برابر جبهه‌ی حق و حقیقت ظاهر ساخته است. نظام جمهوری اسلامی نیز از ابتدای پیروزی‌اش به رهبری امام خمینی(ره) بر مبارزه هر چه جدی‌تر و محکم‌تر علیه استکبار و ظلم جهانی تأکید کرده است. در این میان یکی از نقاط اصلی بروز و ظهور این مشی استکبارستیزانه پیام‌های بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب به کنگره‌ی عظیم عبادی و سیاسی حج است. در آستانه‌ی صدور پیام رهبر انقلاب به اجتماع بزرگ مسلمانان، جواد منصوری کارشناس مسائل سیاست خارجی به تبیین ابعاد این موضوع پرداخت.

- بر چه اساسی استکبارستیزی و برائت از مشرکین از ابتدای پیروزی انقلاب با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عجین شده است؟
جمهوری اسلامی به عنوان نظامی که می‌خواهد بر ارزش‌های اسلامی تکیه کند، به دنبال تقویت ایمان و مبارزه با شرک و کفر است. به همین دلیل است که مبارزه با کفر، شرک و نفاق یکی از سیاست‌های ثابت و لایتغیر نظام است؛ همچنان که در قانون اساسی کشور نیز بر این مسئله تأکید شده است. بنابراین مادامی که نظام اسلامی موجودیت داشته باشد، چنین شعاری خواهیم داشت و دست برداشتن از این شعار را نوعی عقب‌نشینی از اعتقادات دینی و عدم درک ارزش‌های دینی می‌دانیم.

- این مسئله به صورت عینی و در سیره‌ی عملی امام(ره) چه جایگاهی دارد و در چه برهه‌هایی بروز و ظهور خود را نشان داده است؟
از سال 1341 که حرکت مبارزاتی امام(ره)، روحانیون و مردم علیه نظام سلطنتی و سلطه‌ی آمریکا بر ایران شروع شد، تقریباً در تمام صحبت‌های امام بحث مبارزه با آمریکا و اسرائیل مطرح بوده. در سال 1343 وقتی مجلس شورای ملی لایحه‌ی کاپیتولاسیون را تصویب کرد، امام آن‌چنان باصراحت در این خصوص صحبت کردند که تردیدی برای هیچ کس نماند که ایشان در جهت مبارزه با سلطه‌ی کفر و شرک اهل سازش و تسامح نیستند و این امر را یک وظیفه و یک اصل می‌دانند. حتی زمانی که امام را تبعید ‌کردند، باز می‌بینیم که ایشان هر زمان که امکان صحبت یافتند، علیه استکبار حرف ‌زدند.

در سال 1357 دولت ایران دولت عراق را تحت فشار گذاشت تا امام خمینی را وادار به سکوت کند، ولی امام سکوت نکردند. دولت عراق هم ایشان را مجبور به ترک کشور عراق کرد. وقتی دولت کویت هم از پذیرش امام سر باز زد، ایشان تأکید کردند که من فرودگاه به فرودگاه می‌روم و حرف‌هایم را می‌زنم. زمانی هم که به پاریس رفتند، صراحتاً گفتند که همه‌ی گرفتاری‌های ما از آمریکا و اسرائیل است. حتی علیه شوروی و انگلیس هم صحبت کردند و نشان دادند که هیچ ملاحظه‌ای نسبت به این کشورها ندارند.

امام خمینی(ره) وقتی از پاریس وارد ایران شدند نیز از اولین صحبتشان در بهشت زهرای تهران تا آخرین لحظات عمرشان هیچ‌گاه دست از این صراحت در استکبارستیزی برنداشتند. این مقوله‌ای است که امروزه توسط رهبر معظم انقلاب نیز به همان جدیت ادامه دارد.

- استکبار شیوه‌ی مبارزه‌ی خود علیه جهان اسلام را پیوسته در طول زمان تغییر داده است. مقام معظم رهبری در سخنی تصریح می‌کنند که استکبار در چهره‌های مختلف در مقابل جبهه‌ی حق می‌ایستد و شیوه‌های دشمنی‌ورزیدنش نیز پیچده‌تر شده است. این مسئله چگونه قابل تبیین و مقابله است؟
من اعتقاد دارم که محور فعالیت‌های نظام استکباری علیه جریان حق و دین، در طول تاریخ تقریباً ثابت است. آنچه که تغییر می‌کند، ابزارها و روش‌ها و اسم‌ها و شعارها است وگرنه محور ثابت است. شما تمام مطالبی را که قرآن درباره‌ی فرعون می‌گوید، جمع کنید و روی آن تدبر کنید؛ ملاحظه می‌کنید که دقیقاً مطابقت دارد با آنچه که در جهان امروز اتفاق می‌افتد. هیچ فرقی نمی‌کند. نهایت این است که امروز با تعابیر و شکل‌های دیگری از آن مواجه هستیم.

امروز یک تحول کیفی در نظام سرمایه‌داری روی داده است که توانسته فرهنگ را سوار بر هنر و تکنولوژی کند و آن را به‌سرعت در دنیا منتشر کند. یعنی توانسته فرهنگ و هنر را به شکلی بسیار قوی به خدمت بگیرد و نفوذ فرهنگ خودش را سرعت ببخشد. تأکید می‌کنم که محور استکبار تغییر نکرده است. دقیقاً به همان دلایلی که کفار مکه و مدینه در مقابل پیامبر(ص) می‌ایستادند، امروز هم استکبار در مقابل اسلام می‌ایستد.

امروز در تاکتیک‌ها و ابزارها تحول رخ داده است، اما اساس مخالفت همان‌ها است. زمان پیامبر تحریم بود، الآن نیز هست. آن روز تبلیغات، هوچی‌گری و ترور شخصیت بود، امروز هم هست. تعصب کورکورانه برای نپذیرفتن حق بود، امروز نیز هست. در زمان پیامبر مشرکین وقتی نتوانستند در برنامه‌های خودشان به توفیقی دست یابند، جنگ به راه انداختند که امروز نیز چنین می‌کنند. جنگ نرم و سخت آن هم فرقی نمی‌کند. ما اگر برنامه‌های کفار قریش را فصل‌بندی کنیم، می‌بینیم که درست منطبق بر آن چیزی است که امروزه در جبهه‌ی استکبار شکل‌ می‌گیرد.

- یعنی شما معتقدید که روح کلی استکبار در طول تاریخ ثابت بوده است، ولی در زمان‌های مختلف در قالب‌ها و شکل‌ها و شعارهای گوناگون جلوه کرده و خود را نشان داده است.
بله. نمونه‌اش این است ‌که برخی تصور می‌کنند جنگ نرم یک پدیده‌ی جدید است، در حالی که اصلاً این‌طور نیست. تصور می‌کنند جنگ فرهنگی یک پدیده‌ی جدید است، در حالی که چنین نیست. در کودتای 28 مرداد 1332 توسط آمریکا و انگلیس، 5 افسر سازمان CIA که تخصص کار فرهنگی داشتند، وارد ایران شدند و در آن زمان اقدام به انجام 15 کار فرهنگی کردند. بنابراین جنگ نرم مقوله‌ی جدیدی نیست. این که رهبر معظم انقلاب در قم فرمودند آنها از 20 سال پیش برای جریان‌های بعد از انتخابات 88 برنامه‌ریزی و طراحی کرده بودند، مؤید این مسئله است و به این معنی است که ما متوجه چنین امری نشده‌ایم؛ همچنان که در 28 مرداد نیز متوجه نشدیم که آمریکایی‌ها در 15 رشته‌ی فرهنگی کار می‌کردند.

- کشورهای جهان اسلام چه ترفندها و تاکتیک‌هایی را باید به کار بگیرند تا در مقابل استراتژ‌ی‌ها و دشمنی‌های استکبار از استحکام و مصونیت کافی و جدی برخوردار باشند؟
معمولاً مستکبران تاریخ روی چهار نکته متمرکز بوده‌اند:
الف) ایجاد اختلاف بین نیروهای فعال و مؤثر در جامعه
ب) خریدن و به خدمت گرفتن بخشی از نیروهای فعال و تأثیرگذار بر جامعه و مزدور کردن آنها
ج) نیازمند کردن حکومت‌ها به خود با این هدف که حکومت‌ها در مقابل نیازشان انعطاف و سازش به خرج بدهند؛ (مثل وابستگی جدی کشور ما به نفت که ریشه در سال‌های قبل از انقلاب دارد.)
د) در اختیار گرفتن دستگاه‌های تبلیغاتی.

در توضیح این مورد باید تصریح کنم که در طول تاریخ، استکبار دستگاه‌های تبلیغاتی را در اختیار داشته است. شما ببینید معاویه چگونه در شام با تبلیغات خودش آن انحراف‌های عجیب فکری را در جامعه به وجود آورد.
یکی از مهم‌ترین ابزارهای سِحر و جادوگری استکبار، دستگاه‌های تبلیغاتی‌اش است. اگر فوعون صحبت از ساحران می‌کرد، امروز ساحران استکبار تلویزیون‌های بین‌المللی، سایت‌ها، ماهواره‌ها و فیلم‌های سینمایی هستند.

- شما یکی از افرادی هستید که به دلیل موقعیت کاری خودتان در وزارت امور خارجه و تجربه‌ی تصدی سفارت ایران در کشورهای مختلف، با چهره‌های سیاسی زیادی دیدار کرده‌اید. به همین دلیل قطعاً شیوه‌های دشمنی ورزیدن و میزان آمادگی و تجهیز آن‌ها برای مقابله با ایران را دیده‌اید و آن را از نزدیک لمس کرده‌اید. لطفاً برخی از مصادیق و نمونه‌های این دشمنی‌ها را برای ما بازگو کنید.
در 30 سال گذشته وقتی که غرب متوجه شد جهان اسلام به‌تدریج در حال فعال شدن است و جریان فکر و نهضت اسلامی در دنیا رو به گسترش است، در وهله‌ی اول اقدام به تأسیس مراکز اسلام‌شناسی، شیعه‌شناسی، ایران‌شناسی و زبان فارسی کرد تا بتواند به‌خوبی با جهان اسلام مقابله کنند. دومین کار آنها این بود که تعداد زیادی از مسلمانان ایران و کشورهای دیگر را استخدام کردند تا از معلومات و تجربیاتشان برای مبارزه با دیگر مسلمانان استفاده کند. ما الآن می‌بینیم که بخش عمده‌ای از مشاوران دشمنان ما از ایرانیان خودمان هستند که به آنجا رفته‌اند.

کار سوم آنها هم این بود که تعدادی از دولت‌های مسلمان را در مبارزه علیه اسلام تقویت کردند و از آنها حمایت کردند. دولت‌هایی مثل عربستان و مصر و تونس و مراکش و حتی کویت از جمله کشورهایی بودند که تقویت شدند تا جلوی اسلام بایستند.

- امام خمینی(ره) در زمان حیاتشان هر سال در موسم حج پیامی به حجاج بیت‌الله الحرام می‌دادند. رهبر معظم انقلاب نیز در تداوم این اقدام، همه‌ساله پیامی خطاب به حجاج بیت‌الله‌الحرام محرم صادر می‌کنند. بخش مهمی از این پیام‌ها مربوط به برائت از مشرکین و توجه جهان اسلام به دشمن بیرونی و درونی است. به نظر شما عامل اصلی تضاد و تعارض جهان استکبار و جهان اسلام به عنوان دو جبهه‌ی روبه‌روی هم چیست؟
به‌طور عمده و در طول تاریخ، دو جریان با شکل‌ها و اسم‌های متفاوت همواره در مقابل هم بوده‌اند؛ جریان حق و جریان باطل. این دو جریان پس از این هم در طول تاریخ ادامه خواهد یافت. اعتقاد ما این است که باید در مقابل ظالمان و کافران بایستیم و مقاومت کنیم و همیشه و همه جا از کفر و شرک برائت بجوییم. این مسئله مربوط به یک زمان و مکان خاص هم نیست، بلکه یک امر دائمی است.

در سرزمین مکه و در ایام حج، مبارزه‌ی حق علیه باطل تجلی و نمود بارزی دارد. ماهیت حج عبارت از بندگی خدا و آزادی از هر چه غیر خدا است. به همین دلیل است که در هنگام حج، بحث برائت از مشرکین مطرح می‌شود. و روی آن تأکید می‌شود وگرنه در زمان‌ها و سرزمین‌های دیگر طرح این بحث جایی ندارد.

حضرت امام(ره) از همان سال اول پیروزی انقلاب و بنا بر سنت پیامبر(ص) در ایام حج، بحث برائت از مشرکین را مطرح ‌کردند که همچنان نیز دنبال می‌شود. در زمانه‌ی ما شعار استکبارستیزی یک شعار اساسی و راهبردی برای جهان اسلام و در مقابله‌ی با کفر جهانی است.

موسم حج به دلیل این که مسلمانان از تمام کشورهای دنیا در آن حضور دارند، فرصت مناسبی برای مبارزه با استکبار است. این پیام از طریق تمتع‌گزاران و شرکت‌کنندگان به کشورهای آنها می‌رسد و بازتاب می‌یابد. سال گذشته و طبق آمار، مسلمان‌ها از 156 کشور در مراسم حج شرکت کرده بودند.

البته استکبار سعی کرده تا حج به معنای واقعی انجام نشود. آنها روی این مقوله کار زیادی صورت دادند، چرا که اگر حج به معنی واقعی انجام گیرد، کل جهان اسلام متحول می‌شود. نمی‌گذارند در ایام حج، مسلمان‌ها آنچه را بجا بیاورند که فلسفه‌ی واقعی حج است.