جهان اسلام در طی قرون گذشته شاهد ظهور جریانات مختلف فکری و سیاسی زیادی بوده است که عمدتا در پاسخ به اوضاع بحرانی جهان اسلام شکل گرفتند، بدان خاطر که پس از گسترش نفوذ غرب بر جوامع اسلامی، یک نوع آگاهی در میان مسلمانان برای کسب استقلال از غرب شکل گرفت و اندیشمندان برای حفظ هویت اسلامی، در صدد بازگشت به اسلام برای رهایی از این وضع برآمدند. انقلاب اسلامی ایران با طرح ارزش‌های جدید در عرصه‌ی بین‌الملل، و با تکیه بر ایده‌ی اسلام سیاسی، در تقابل با غرب و شرق قرار گرفته و نقش اسلام و مسلمانان را در عرصه‌های مختلف برجسته ساخته است و توانسته عنصر هویت اسلامی را به‌عنوان واقعیتی پذیرفته شده در مقابل هویت غربی قرار دهد.

به یقین حرکت‌های انقلابی و بیداری اسلامی شکل گرفته در کشورهای عربی شمال آفریقا و خاورمیانه متأثر از انقلاب اسلامی ایران بوده است. در این مقاله ابتدا به بررسی علل بیداری اسلامی از منظر اندیشه¬های سیاسی امام خمینی رحمةالله و مقام معظم رهبری که اسلامی بودن، مردمی و ضد استکباری بودن سه شاخصه‌ی اصلی این انقلاب‌هاست، می‌پردازیم. سپس به بیان مواردی از آفات و آسیب‌های پیش روی این انقلاب‌ها و بیداری اسلامی، و راهکار‌های مقابله با آنها می‌پردازیم. در انتها نیز به بررسی تعمیق بیداری اسلامی خواهیم پرداخت.

واژگان کلیدی:
بیداری اسلامی، آسیب‌شناسی بیداری اسلامی، استعمار.