فیش‌های بیانات در خطبه‌های نمازجمعه

وعده‌های الهی

دعا، وسیله‏ای در کنار وسایل دیگر است. به قول بزرگان از محققین و متفکرین ما، همچنان که در عالم وجود، خدای متعال دهها وسیله و سبب و علت قرار داده است، دعا هم یکی از سببهاست. در بسیاری از دعاها، حاجت و مقصود خواستن مطرح می‏شود. مثلًا فرض بفرمایید در همین دعای سحر ماه مبارک رمضان که دعای بسیار عالی‏المضمونی هم هست، بعد از آنکه خدای متعال را به اسما و صفات سوگند می‏دهد، می‏گوید: دعا کن به آنچه که می‏خواهی و مقاصد خودت را از خدا بخواه. بعد از این همه قسم دادن خدای متعال، دعا مستجاب می‏شود. لذا در روایتی از امیر المؤمنین علیه الصّلاة و السّلام، نقل شده است که فرمود: «ادفعوا امواج البلاء علیکم بالدعاء قبل ورود البلاء؛» پیش از آنکه بلا بر شما وارد شود، با دعا، بلا را دفع کنید. این‏ها واقعیت است. این، البته بدان معنا نیست که هرچه شما خواستید و هرطور آن را با خدای متعال در میان گذاشتید، برآورده خواهد شد؛ نه. شرایطی دارد، آدابی دارد؛ مثل همه‏ی اسباب عادی و مثل همه‏ی خواستنها. اگر شما از دوستتان هم چیزی بخواهید، آداب و تشریفاتی دارد. ادب مخصوص دعا را باید به کار گرفت و عمده‏ترین آداب، این است که انسان به خدای متعال توجه کند و با همه‏ی دل، از خدا بخواهد. هنگامی که قلب انسان رقیق می‏گردد و توجهی پیدا می‏شود، وقت دعاست. آن وقت اگر از خدا بخواهید، غالب این است که مقصود برآورده می‏شود. مگر مواردی که در علم الهی، مصالحی وجود دارد که آن مصالح را ما نمی‏دانیم و خدای متعال، به خاطر دعای من و شما مصالح عمومی آفرینش، یا مصالح یک ملت را به هم نمی‏ریزد. آنجا که سر راه خواسته‏ی ما، مصلحت بزرگی مانع نباشد و آنجا که توجه لازم را در حال دعا داشته‏ باشیم، دعا مستجاب خواهد شد؛ یا زود و یا دیر. در روایات دارد، وقتی برای حاجاتی دعا می‏کنید، دعا و خواسته‏ی خود را زیاد ندانید. یعنی هرچه مایل هستید و می‏خواهید، از خدا طلب کنید. نگویید «این زیاد است. کمتر بخواهم تا بشود.» ما از استکثار دعا منع شده‏ایم. یعنی دعا و مطلوب را، در مقابل پروردگار، زیاد نشمارید. از خدا، خواسته‏های بزرگ بخواهید و خدای متعال برآورده می‏کند. در امید به دعا را به روی خودتان نبندید و این راه و وسیله‏ای را که خدای متعال بین خود و بندگانش قرار داده است، بر روی خودتان مسدود نکنید. البته باز در روایات دارد: «النهی من الاستعجال فی الدّعاء.» یعنی در دعا عجله نکنید. اگر چیزی را خواستید و در زمانی که شما خواستید برآورده نشد، نگویید که خدای متعال دعای مرا مستجاب نکرد؛ نه. «الامور مرهونة باوقاتها.» در روایت دارد: بنی اسرائیل بعد از آنکه خدای متعال وعده داد آنان را نجات خواهد داد، چهل سال دعا کردند و بالاخره شد. کار بزرگی هم انجام شد. غرق فرعون و پیروزی موسی بر فرعون، امری نیست که چهل سال تلاش، برای آن زیاد باشد. عجله نکنید! با توجه، خدا را بخوانید و هرچه می‏خواهید از خدا بخواهید که در بعضی از دعاها، این معنا را دارد. در دعایی این‏گونه وارد است که «الهی تموه الآمال قد خابت الّا لدیک و عواکف الهمم قد تعطلت الّا علیک». یعنی آرزوهای زیاد در هر دری و نزد هرکسی که مطرح گردد، مردود می‏شود، مگر در پیشگاه تو. در پیشگاه تو، خواسته‏های زیاد هم برآورده می‏شود.1371/12/07